ورق قلع اندود چیست؟
متخصصان، توانایی ساخت یک ورق را که صرفاً از قلع تولید شده باشد، ندارند. عنصر فلزی قلع، به سبب ویژگی‌های شیمیایی خاصی که دارد، توانایی چنین استفاده‌ای را ندارد. به سبب همین مسئله، قلع به عنوان پوشش رویین یا یکی از ترکیب‌های آلیاژی در ورق‌های فلزی استفاده می‌شود.
ورق قلعاندود با عناوین دیگری مانند «تین پلیت» یا «ورق قلع» نیز شناخته می‌شود. این ورق از جهت خواص، شباهت زیادی با ورق روی‌اندود یا گالوانیزه دارد، اما یک تفاوت کلی، این دو ورق را از یکدیگر جدا می‌کند: ورق قلعاندود با پوشش قلع و ورق گالوانیزه با پوشش روی، تولید می‌شوند.
قلع، با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود، خواص گوناگونی را به ورق‌های فلزی می‌بخشد؛ تا جایی که بسیاری از مشکلات و معایب ورق‌های فولادی با پوشش‌دهی قلع از بین می‌رود. قلع، حتماً باید به شیوه‌ی آلیاژی در محصولات فلزی به کار رود و امکان ساخت یک ورق، صرفاً با عنصر قلع، وجود ندارد.
ورق قلعاندود چه ویژگی‌هایی دارد؟
ورق قلع اندود، قابلیت‌های چکش‌خواری، جوش‌پذیری و خم‌کاری ورق‌های فولادی را ارتقاء می‌دهد. ورق قلعاندود تا حدود زیادی بدون هیچ پارگی در سطح ورق، کشیده می‌شود. سایر ویژگی‌های ورق قلعاندود عبارتند از:
- ضخامت یکنواخت سطح ورق
- پیش‌گیری از فرسایش زودهنگام
- ظاهر صیقلی، درخشان و زیبا
- قابلیت رنگ‌کاری مطلوب و پذیرفتنی
- قابلیت مطلوب در لحیم‌کاری ورق
ورق قلعاندود، علاوه بر دارا بودن ویژگی‌های ورق فولادی، خواص و مزیت‌های عنصر قلع را هم در خود جای داده است؛ به طور کلی، این نوع ورق، به دلیل استحکام بالا در برابر انواع ضربه‌ها و فشارهای احتمالی و همچنین پوشش قلعی که دارد، مقاومت بی‌نظیری در مقابل زنگ‌زدگی یا خوردگی از خود نشان می‌دهد.
ابعاد ورق قلع اندود
ورق قلعاندود از یک سطح فولادی و یک لایه‌ی میکرونی قلع تشکیل می‌شود. این مسئله در ضخامت ورق قلع بسیار مهم است. ضخامت ورق قلعاندود، چیزی حدود 0.13 تا 0.50 میلی‌متر است. ابعاد و سایز این ورق نیز، معمولاً به دو شکل فابریک (استاندارد) و سفارشی تولید می‌شوند.
وزن ورق قلع، متناسب با ضخامت و ابعاد آن، متغیر است. ابعاد ورق قلعاندود در یک بازه‌ی خاصی محدود شده و این ورق با متریال کمتر و سبک‌تری تولید می‌شود؛ بنا بر این، می‌توان گفت که ورق قلع نسبت به سایر ورق‌های فولادی ضد زنگ، وزن کمتری دارد.
کاربرد ورق قلع اندود
کاربردهای ورق قلع در گرو ویژگی‌های فنی، مکانیکی و شیمیایی این ورق است. برجسته‌ترین ویژگی ورق قلع، مقاومت در برابر خوردگی و اُکسید آهن است. آهن و فولاد، مقاومت بسیار کمی در برابر زنگ‌زدگی دارند و فلز قلع، این ضعف را جبران می‌کند.
کاربردهای دقیق ورق قلع، به شرح زیر است:
- اولین و ساده‌ترین استفاده از ورق قلع، به منظور حفاظت از مواد غذایی موجود در آن بوده است؛ مصارفی مانند ساخت قوطی کنسرو یا قوطی روغن جامد
- ورق قلع در ساخت انواع قابلمه و ماهیتابه، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این نوع از ورق فولادی برای پخت‌و‌پز، کاربرد بسیار مطلوبی دارد.
- از ورق قلعاندود برای ساخت انواع بُردها و قطعات الکترونیکی تخصصی یا غیر تخصصی استفاده می‌شود.
- ورق تین پلیت در ساخت قطعات خاصی از اتومبیل، مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مجموع، یکی از ورق‌های فولادی پُرکاربرد در این عرصه محسوب می‌شود.
- در ساخت مقاطع فولادیِ به‌کار‌رفته در ساختمان، از ورق قلع، استفاده‌های نوین و بهینه‌ای می‌شود.
ورق قلع چه انواعی دارد؟
ورق‌های فولادی با توجه به آلیاژ به‌کار‌رفته در ساختشان یا بر اساس معیارهای دیگر، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. معروف‌ترین تقسیم‌بندی ورق قلع، مربوط میزان نرمی و سختی این ورق است؛ در ادامه، انواع این ورق را از جهت سختی، معرفی می‌کنیم:
- تمپر 2 (با درجه سختی «نرم»)
- تمپر 3 (با درجه سختی «معمولی»)
- تمپر 4 (با درجه سختی «سخت»)
استانداردهای ورق قلع اندود چه مواردی است؟
هر ورق فولادی بر اساس یک استاندارد معروف فولادی، تولید می‌شود. در ادامه‌ی این بخش، لیستی از معروف‌ترین استانداردهای ورق قلع را مرور می‌کنیم:
- شیوه‌های آزمایش استاندارد برای مشخص‌کردن وزن پوشش قلع در انواع ورق قلعاندود، مطابق با استاندارد «الکتروليتيک ASTM A 630-98» انجام می‌شود.
- ورق‌های قلعاندود الکترولیتیک که با فرآیند نورد تولید شوند، با استاندارد «626/A 626M-98 ASTM» به دست مشتری می‌رسند.
- ورق‌های قلعاندود بر پایه‌ی ورق سیاه که برای ملزومات عمومی تولید می‌شوند، مطابق با استاندارد «ASTM A 623-02» هستند.
- ورق‌های قلعاندود بر پایه‌ی ورق سیاه با یک پوشش الکترولیتیک کروم و با ویژگی یک یا دو بار نورد، مطابق با استاندارد «ASTM A 657M-98a» تولید می‌شوند.
- ورق‌های قلعاندود استاندارد برای تولید انواع ملزومات عمومی، بر مبنای استاندارد متریک «ASTM 623M-02» تولید می‌شوند.
- تسمه‌ی سرد فولادی رول‌شده، با مشخصات فنی و استاندارد «DIN EN114010.96» تولید می‌شوند.
- تسمه‌ی سرد فولادی رول‌شده بدون هیچ پوششی برای انجام فرآیند فرم‌دهی سرد با استاندارد و مشخصات فنی «139 12.97 DIN EN 10» تولید می‌شوند.
گفتنی است که تنظیم‌کنندگان هر کدام از این استانداردها، جزئیات دقیق فنی و شیمیایی ورق را مشخص کرده‌اند تا تولیدکنندگان ورق قلعاندود به صورت دقیق بدانند، محصول با چه فرآیندی باید تولید شود و حاصل کار، دقیقا به چه شکلی باید باشد.