ورق گالوانیزه چیست؟
فولاد و آهن در برابر زنگ‌زدگی (اُکسید آهن) بسیار آسیب‌پذیر هستند؛ متخصصان عرصه‌ی آهن‌آلات، راهکارها و شیوه‌های متفاوتی برای جلوگیری از اُکسیدشدن محصولات فولادی در نظر گرفته‌اند. یکی از این راه‌ها، گالوانیزاسیون یا «روی‌اندود کردن» محصولات فولادی است. ورق گالوانیزه هم یکی از انواع ورق‌های پُرکاربرد در صنایع مختلف است. این مقاله، گالوانیزاسیون ورق گالوانیزه و کاربردهای منحصر به فرد آن را هدف قرار داده است. با سپاهان فولاد توانا (سپاهان فولاد نوین کثیر) همراه باشید.
ورق گالوانیزه به چه ورق‌هایی گفته می‌شود؟
ورق گالوانیزه در برخی زا موراد با نام آهن گالوانیزه هم شناخته می‌شود. ورق‌های فولادی با دو روش نورد سرد و گرم تولید و عرضه می‌شوند. معمولاً ورق‌های نورد گرم، پس از تولید در یک فرآیند خاص، «گالوانیزه» می‌شوند. به بیان دیگر، در فرآیند تولید ورق گالوانیزه، متخصصان، یک لایه‌ی نازک از جنس عنصر فلزی روی (ZN) بر سطح خارجی ورق می‌کشند.
گالوانیزاسیون یا رویاندودکردن، مقاومت ورق‌های فولادی را در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی‌های احتمالی افزایش می‌دهد. روش‌های گوناگونی برای رویاندودکردن ورق‌های فولادی وجود دارد.
ورق فولادی گالوانیزه چه ویژگی‌هایی دارد؟
موارد زیر نیز ویژگی‌های دیگر ورق‌های گالوانیزه است:
- هزینه‌ی نگهداری و تعمیر مربوط به ورق‌های گالوانیزه، کمتر از سایر ورق‌هاست.
- هزینه‌ی تولید ورق‌های گالوانیزه از تولید سایر ورق‌های مقاوم در برابر خوردگی کمتر است.
- جوشکاری این ورق‌ها به راحتی انجام می‌شود.
- فرم‌دهی و شکل‌دهی به ورق‌های گالوانیزه به راحتی انجام می‌شود. (برخی از این ورق‌ها مطابق با میل مشتری، قابلیت انعطاف بسیار زیادی دارند.)
- این ورق‌ها، دارای ظاهری برّاق و باکیفیت هستند.
بهتر است بدانید که گاهی در جهت زیبایی و تزئین و هم برای افزایش سطح مقاومت، رنگ کردن ورق گالوانیزۀ انجام می‌شود که هم از نظر ظاهری و هم از نظر مقاومت، از کیفیت بالایی برخوردار است
ورق گالوانیزه، یکی از پُرکاربردترین ورق‌های فولادی است و مهم‌ترین ویژگی این ورق، مقاومت مثال‌زدنی آن‌ها در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی است؛ جالب است بدانید که با انجام فرآیند گالوانیزاسیون، عمر مفید ورق‌های فولادی تا 50 سال افزایش پیدا می‌کند. همچنین، بازرسی و معاینه‌ی فنی ورق‌های گالوانیزه، بسیار ساده‌تر از سایر ورق‌ها انجام می‌شود؛ در نتیجه، اعتبار فنی این ورق‌ها بیشتر از سایر ورق‌های فولادی است.
مزایای ورق گالوانیزه
هر یک از ورق‌های فولادی، کاربردی مخصوص به خود دارند و در قسمتی از صنعت، بهترین انتخاب هستند؛ بنا بر این، شما باید بهترین ورق فولادی را برای کار خود پیدا کنید. علاوه بر این مسائل، مهم‌ترین مزایای ورق فولادی، شامل موارد زیر می‌شود:
- سختی بسیار زیاد
- فرآیند ساده‌ی تمیزکاری ورق
- هزینه‌ی کمتر در ساخت و نگهداری
ورق گالوانیزه چگونه تولید می‌شود؟
ورق‌های فولادی با روش‌های متفاوتی گالوانیزاسیون می‌شوند. نکته اینجاست که هر روش، ویژگی‌های خاصی به ورق تولیدشده می‌دهد و کاربرد متفاوتی هم دارد. چهار روش زیر، مهم‌ترین راه‌ها برای رویاندودکردن ورق‌های فولادی است:
- روش الکتروگالوانیزه (Electrogalvanization)
با استفاده از جریان‌های الکتریکی و محلول الکترولیتی سولفات روی، روش الکتروگالوانیزه عملی می‌شود. ورق‌های تولیدشده با این شیوه، ضخامت کمتری نسبت به سایر ورق‌های گالوانیزه دارند و معمولاً در صنعت‌های حساس‌تری به کار می‌روند. مثلاً در خودروسازی از ورق‌های الکتروگالوانیزه استفاده می‌شود. همچنین این ورق‌ها، قابلیت رنگ‌آمیزی بهتری دارند.
- روش گالوانیزه گرم یا حرارتی (Hot-Dip Galvanizing)
این روش با عنوان گالوانیزاسیون کلاسیک نیز شناخته می‌شود. نحوه‌ی انجام آن هم به این شکل است که ورق‌های فولادی در یک استخر پر از روی، غوطه‌ور می‌شوند تا کاملاً با روی، آغشته شوند. روی، به همراه اُکسیژن، به سختی بر سطح ورق می‌چسبد؛ به بیان دیگر، پیوندی متالورژیکی بین فولاد و روی رقم می‌خورد.
مزیت این روش نسبت به سایر روش‌ها، مقرون‌به‌صرفه‌بودن این راهکار است. علاوه بر این، به علت این که از تکنیک غوطه‌وری برای رویاندودکردن استفاده می‌شود، هر محصول فولادی در هر شکلی که باشد، امکان روی‌اندود شدن را دارد. همچنین، گفتن این نکته خالی از لطف نیست که گالوانیزاسیون با روش حرارتی، همه‌ی قسمت‌های فولاد را به خوبی آغشته می‌کند و استحکام مطلوبی به ورق فولادی می‌دهد.
- روش پیش گالوانیزاسیون (Pre-galvanization)
روش پیش‌گالوانیزاسیون، شباهت زیادی با روش گالوانیزه‌ی گرم دارد. تفاوت این دو روش در این است که در روش پیش‌گالوانیزه، ابتدا فلز با یک مایع، تمیز می‌شود، سپس ورق برای گالوانیزاسیون در یک استخر پر از روی به شیوه‌ی رفت و برگشت، گالوانیزه می‌شود. ورق‌های پیش‌گالوانیزه، یکپارچگی و یک‌دستی بیشتری نسبت به روش گالوانیزه‌ی گرم دارند.
- روش گالوانیلینگ (Galvannealing)
گالوانیلینگ روشی نسبتاً زمان‌بر و حساس است؛ در این شیوه، متخصصان، ورق‌های فولادی را با دو روش گالوانیزاسیون گرم و گداختگی تولید می‌کنند. نحوه‌ی انجام این فرآیند هم به این شکل است که ابتدا ورق با روکشی از جنس عنصر فلزی روی پوشش‌دهی می‌شود، سپس در فرآیند کوره‌های گداخته قرار می‌گیرد. محصول این فرآیند، یک ورق آلیاژی خواهد بود (آلیاژی از روی و آهن).